Voorwoord

Inleiding
De wereldwijde corona-crisis (als gevolg van Covid-19) heeft in 2020 een grote invloed gehad op het economische en sociaal-maatschappelijke leven. Na de eerste besmettingen in maart/april leek er in de zomer enige afzwakking van de besmettingsgraad te zijn. In het najaar stak het virus echter weer hevig de kop op, met als gevolg sterk oplopende besmettingscijfers. Nieuwe maatregelen van het kabinet waren onvermijdelijk, waardoor we vanaf december te maken hadden met een tweede lockdown die op 28 april 2021 met de eerste voorzichtige versoepelingen is beëindigd.

Op 13 april 2021 heeft het kabinet het openingsplan 'stap voor stap meer mogelijk' gepresenteerd. Dit plan is gericht op het weer veilig openen van de samenleving. Een belangrijke randvoorwaarde voor de uitvoering van het openingsplan is wel dat er minder mensen met corona in het ziekenhuis liggen. Daarom is het van belang dat er steeds meer mensen worden gevaccineerd. Bij de behandeling van de jaarstukken 2020 op 17 juni 2021 weten we meer over het verloop van de corona-crisis en het perspectief richting de zomer 2021.

Wij zijn trots op de Houtense dynamiek en hechten grote waarde aan de culturele- en sociaal-maatschappelijke kracht en de kracht van het Houtense bedrijfsleven. Dit willen wij ook gedurende en ná de corona-crisis behouden. Daarom hebben wij op 7 april 2020 besloten tot een pakket aan hulpmaatregelen voor het ondersteunen van onze lokale ondernemers, zzp’ers, sociaal-maatschappelijke organisaties, (sport)verenigingen en culturele instellingen. Op 2 juni 2020 hebben wij de werking hiervan verlengd tot 1 september 2020. Aanvullend op de besluitvorming over deze algemene hulpmaatregelen zijn specifieke besluiten genomen over steunaanvragen. Op basis hiervan kunnen we stellen dat, gegeven de omstandigheden, het culturele-, sociaal-maatschappelijke- en bedrijfsleven van Houten ook tijdens de corona-crisis in heel 2020 redelijk in stand is gebleven.

Het virus beïnvloedt ook in 2021 nog steeds een ieders dagelijks leven. En het heeft nog steeds een enorme impact op het culturele-, sociaal-maatschappelijke- en bedrijfsleven. Daarom hebben wij op
2 maart 2021 besloten over een nieuw pakket aan sociaal-economische hulpmaatregelen voor de eerste helft van 2021. Een pakket dat onze inwoners, ondernemers, zzp’ers, sociaal-maatschappelijke organisaties, (sport)verenigingen en culturele instellingen perspectief biedt voor deze eerste periode van 2021. In eerste instantie t/m 30 juni. Half juni wordt gekeken of verlenging van genomen besluiten nodig is. Ook zullen dan, indien nodig, nieuwe aanvullende hulpmaatregelen worden overwogen. Dit is mede afhankelijk van de insteek van de Rijksoverheid.

Gezien de impact van Covid-19 op het jaar 2020 is er in de jaarstukken een aparte paragraaf Covid-19 opgenomen. Daarnaast is in de beleidsverantwoording door middel van het icoontje aangegeven of de realisatie van de effect- en/of prestatie-indicatoren beïnvloed is door Covid-19.

De projectmatige aanpak van de corona-crisis heeft het afgelopen jaar extra tijd van onze organisatie gevraagd. Dit geldt voor zowel onze binnen- als buitendienst. Desondanks hebben we enkele belangrijke ambities uit het collegeprogramma 2018-2022 “Duurzaam, ondernemend en dichtbij” kunnen realiseren.Wat ons betreft een groot compliment voor onze organisatie. Wel zijn de ramingen van effect- en prestatie-indicatoren voor 2020, als gevolg van Covid-19, niet altijd geheel gerealiseerd.

In 2020 is een aantal belangrijke beleidsdocumenten door de raad vastgesteld die van invloed zijn op de realisatie van onze ambities in de tweede helft van deze bestuursperiode. Het betreft:

• Energieplan 2020-2025
• Programma Sociale Koers 2020-2023
• Programmaplan Omgevingswet

Ook is in 2020 en 2021 uitvoerig gesproken over de Ruimtelijke Koers Houten. Op 17 maart 2021 heeft het referendum Ruimtelijke Koers plaatsgevonden. De gemeenteraad heeft op 30 maart 2021 over het voorliggende raadsvoorstel Ruimtelijke Koers Houten, in samenhang met de uitslag van het referendum, gedebatteerd en besloten niet in te stemmen met het raadsvoorstel Ruimtelijke Koers Houten. Wel is de motie ‘Tijd voor reflectie en verbinding’ door de raad aangenomen.

Jaarrekeningresultaat 2020: € 3.900.000 positief
De prognose op basis van de maandelijkse begrotingswijziging van december 2020 was € 1,520 miljoen positief. Toen is al wel aangegeven dat er nog sprake was van een financieel risico (ruim € 3 miljoen) ten aanzien van de kostenontwikkeling voor jeugdhulp en Wmo. In de raadsinformatiebrief van 8 januari 2021 ‘Realisatie uitgaven jeugdhulp en Wmo op basis van de Q3-2020’ is de raad over de actuele stand van zaken geïnformeerd. Op basis van de Q4-2020 rapportage is er sprake van een tekort van € 3,332 miljoen op het Sociaal domein. Hier tegenover staat een, per saldo, positief effect van overige mee- en tegenvallers van € 2,583 miljoen. Hier is een belangrijke verklaring voor. Bij het opstellen (september 2020) van de tweede bestuursrapportage waren de vooruitzichten over het verloop van de corona-crisis voorzichtig positief. Op basis daarvan was het de verwachting dat beschikbare budgetten in het laatste kwartaal weer in belangrijke mate konden worden besteed. Vanaf medio oktober zijn deze inzichten echter weer drastisch gewijzigd. Als gevolg van de tweede lockdown is nu in de jaarrekening een onderschrijding te zien op een aantal reguliere budgetten, maar zeker ook op de budgetten voor regelings- en uitvoeringskosten van de gemeenschappelijke regeling WIL. Ook is er een positief effect van € 3,129 miljoen door winstnemingen bij een grondexploitaties Vinex (€2,589 miljoen) en Niet Vinex(0,54 miljoen).

Het verschil ten opzichte van de prognose in december 2020 wordt op hoofdlijnen verklaard door:

1. Hogere kosten Sociaal domein: € 3,332 miljoen negatief.
2. Winstnemingen grondexploitatie Vinex en Niet Vinex: € 3,129 miljoen positief
3. Lagere uitvoerings- en regelingskosten WIL: € 0,984 miljoen positief.
4. Thuiswerken en effect minder gebruik sportaccommodaties/leerlingenvervoer: € 0,415 miljoen positief.
5. ICT/Informatisering: € 0,281 miljoen positief.
6. Hogere algemene uitkering: € 0,243 miljoen positief.
7. Hogere leges uit Omgevingsvergunningen: € 0,206 miljoen positief.
8. Overige (inclusief diverse kleinere budgetten ≤ € 75.000): € 0,454 miljoen positief.

In het hoofdstuk Bestuurlijke beschouwingen wordt het jaarrekeningresultaat 2020 nader toegelicht.

Kostenontwikkeling jeugdhulp en Wmo
De kosten voor de zorg voor de jonge, oudere en kwetsbare houtenaren lopen op. We zien dat de ombuigingen resultaat geven, maar aan de andere kant zien we dat de kosten oplopen. Het inzicht en de analyses worden steeds beter, waardoor er beter kan worden gestuurd. De gevolgen van de kostenontwikkeling komen terug bij de perspectiefnota 2022. Dan hebben we beter zicht op het structurele effect van de uitgaven en wellicht ook meer duidelijkheid over de inkomstenkant. Zoals reeds eerder aangeven hebben de VNG en het ministerie van BzK onderzoek laten doen door Andersson Elffers Felix (AEF) naar ‘structurele middelen jeugdhulp’. In de door AEF opgeleverde rapportage wordt aangegeven dat gemeenten structureel € 1,6 - € 1,8 miljard tekort komen om de taken op het gebied van jeugdhulp goed te kunnen uitvoeren. Afgesproken is dat het nieuwe kabinet gaat bepalen of en zo ja hoeveel extra middelen er voor gemeenten beschikbaar komen. Deze twee ontwikkelingen willen wij graag in samenhang beschouwen. Op basis daarvan zal worden gekeken of er extra aanvullende maatregelen nodig zijn in het kader van kostenbeheersing.

De Global Goals en het gemeentelijk beleid
De energietransitie, inclusiviteit, lokale economie, biodiversiteit en vele andere onderwerpen, zijn allen  onderwerpen met een lokale en internationale dimensie. Ze komen samen in de mondiale agenda voor duurzame ontwikkeling. Gemeenten in Nederland én wereldwijd dragen elk op hun eigen manier bij aan de realisatie ervan. In de programmaverantwoording 2020 hebben wij door middel van Global Goals icoontjes aangegeven waar ons lokale beleid aansluit bij de duurzame ontwikkelingsagenda. In een aparte paragraaf Global Goals is een totaaloverzicht opgenomen. In deze paragraaf worden ook de in de programmaverantwoording gebruikte afkortingen toegelicht.

Tot slot zien wij uit naar een constructieve behandeling van de jaarstukken 2020 op 17 juni 2021.

Burgemeester en wethouders van Houten,