Programma in vogelvlucht
Inleiding
Houten is een prettige gemeente om in te wonen, werken, leren en ontspannen.
Het dorp Houten is inmiddels een middelgrote stad van ruim 50.000 inwoners.
Houten maakte zich in 2020 met de ontwikkeling van de Ruimtelijke Koers op voor een nieuw hoofdstuk in haar ontwikkelingsgeschiedenis.
Intussen is in 2020 en 2021 uitvoerig gesproken over de Ruimtelijke Koers Houten. Op 17 maart 2021 heeft het referendum Ruimtelijke Koers plaatsgevonden. De gemeenteraad heeft op 30 maart 2021 over het voorliggende raadsvoorstel Ruimtelijke Koers Houten, in samenhang met de uitslag van het referendum, gedebatteerd en besloten niet in te stemmen met het raadsvoorstel Ruimtelijke Koers Houten. Wel is de motie ‘Tijd voor reflectie en verbinding’ door de raad aangenomen.
Daarbij komt dat de enorme druk op de woningmarkt en de klimaatverandering ons dwingt tot handelen. Dit resulteert in opgaven waarbij misschien wel de grootste uitdaging is: hoe gaan wij om met onze beperkte ruimte. Hoe zorgen we als gemeente ervoor dat wij de kwaliteiten van het verleden behouden, het bestaande Houten koesteren en ons daarnaast toch weten te transformeren naar een grotere stad die klaar is voor de toekomst.
De onderstaande acht deelprogramma's dragen allen bij om hier invulling aan te geven, maar een goed resultaat kan alleen behaald worden als al deze deelprogramma’s en de andere programma’s uit deze begroting in onderlinge samenhang presteren met respect voor elkaars doelstellingen en uitgangspunten.
Behaalde maatschappelijke doelen
Gerealiseerde maatschappelijke effecten (subdoelen)
In 2020 zijn de ingezette lijnen van voorgaande jaren verder opgepakt en is gewerkt aan de doelen die in 2018 door het college zijn gesteld.
We kunnen constateren dat er binnen dit programma een aantal grote trajecten en ontwikkelingen spelen die veel impact hebben op de diverse projecten en werkzaamheden van medewerkers die werkzaam zijn op dit programma. Te denken valt aan de Ruimtelijke Koers, de Omgevingswet, de verduurzamingsopgave en de energietransitie, de agrarische structuurversterking en de herijking visie Oude Dorp.
Ondanks alle invloeden van COVID-19 en thuiswerken kan worden geconstateerd dat de meeste gewenste maatschappelijke doelen binnen dit programma naar behoren behaald zijn.
Wonen
In 2020 zijn meer woningen gerealiseerd dan geraamd (365 woningen bij een raming van 310 woningen). Het is ons gelukt om meer gelijkvloerse woningen te realiseren. Van de in totaal 365 woningen zijn er 273 appartementen (75%) opgeleverd. Vanaf 2018 worden er meer van deze gelijkvloerse woningen gebouwd dan eengezinswoningen. Een aantal grote locaties zijn opgeleverd zoals Koningsspoor/Citadel, Kokermolen, sociale huurwoningen in Het Spoor en er is een gestage productie in De Kiem (De Grassen). Er wordt verder gewerkt aan de plannen met een aanzienlijk deel sociale huurwoningen (Eikenhout, De Kiem, Wegwijzer-Den Oord en Hofstad IV b). Oplevering hiervan wordt de komende jaren verwacht.
Volgens de Woonvisie 2016-2025 moeten 1.800 woningen worden opgeleverd, waarvan 600 sociale huurwoningen. Halverwege deze periode (31-12-2020) zijn er 1.275 woningen opgeleverd. Van dat aantal waren 250 sociale huurwoningen. Als de door Viveste teruggekochte voormalige Koopgarantwoningen (vooral tweekamerappartementen) worden meegeteld, zijn inmiddels ongeveer 370 sociale huurwoningen toegevoegd.
Commerciële voorzieningen en Horeca
De afname van de leegstand van de laatste jaren bij de commerciële voorzieningen en horeca zien we de laatste jaren weer toenemen.
Dit komt vooral door faillissementen van landelijke ketens en sluiting van filialen.
In 2020 is daar met name op Het Rond het negatieve effect van de coronacrisis nog bij gekomen; de verwachting is dat de leegstand, o.a. als gevolg van vertrek of faillissement, verder zal toenemen.
Als gemeente proberen we ondernemers waar mogelijk te ondersteunen en hen lokaal perspectief te bieden. Ook zijn er gesprekken gaande om (conform de Retailvisie) het winkelareaal te verkleinen.
Er is naar verwachting een kleiner oppervlak aan winkels nodig in de toekomst. Als die transformatie plaatsvindt, zal ook het leegstandspercentage dalen.
Leefomgeving
Het onderhoud van de openbare ruimte (leefomgeving) heeft ook in 2020 geleid tot waardering bij inwoners en ook betrokkenheid.
Er zijn verschillende initiatieven vanuit bewoners ondersteunt en gerealiseerd. Van geveltuinen tot snelheid remmende maatregelen. Juist door de corona-periode ontstonden meer initiatieven die in de meeste gevallen ook konden worden gerealiseerd.
Het percentage groen en water dat voldoet aan de kwaliteitsnorm is maar liefst 99%. De hoge score is te verklaren doordat water en groenvoorzieningen zijn onderhouden conform het door de raad vastgestelde beeldkwaliteitskader.
Er zijn voldoende mogelijkheden voor de bewoners voor sport en spelmogelijkheden in de openbare ruimte. Waar nodig heeft groot en klein onderhoud plaatsgevonden en zijn vervangingen uitgevoerd. Diverse projecten zijn uitgevoerd om verhard oppervlak af te koppelen van de gemengde riolering.
Gebiedsontwikkeling
Gebiedsontwikkelingen opgestart in 2020
In 2020 zijn op meerdere locaties binnen Houten en in het buitengebied projecten in gang gezet en een aantal afgerond.
Noord
In Houten noord is de transformatielocatie Beverakker onderzocht en zijn de ontwikkelkaders voorbereid. Medio 2021 zal een ontwikkelende partij met belanghebbenden er vervolg aan geven.
In het buitengebied van de Kromme Rijn heeft de gemeente aan de Tuurdijk woningbouw mogelijk gemaakt waarvan de bouw van 16 woningen waarschijnlijk in 2021 wordt afgerond. Een tweede plangebied in ’t Goy wordt onderzocht om daaraan een vervolg te geven. Aan de noordkant van Houten is een afslag voor Nieuw Wulven gerealiseerd, waar bezoekers het bosgebied en straks een restaurant kunnen bezoeken. In het buitengebied Laagraven zijn er initiatieven geweest om het gebied recreatief en qua landschap te versterken. Hier bestaat een wisselwerking met de randvoorwaarden vanuit de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Onder leiding van de provincie is er gewerkt aan een perspectief voor het gehele A12 zone gebied, wat in 2021 wordt vervolgd en waar ook de keuze in de Ruimtelijke Koers richting aan gaat geven.
Eiland van Schalkwijk
De afgelopen jaren is op tal van manieren geprobeerd agrarische structuurversterking te bevorderen op het Eiland van Schalkwijk. Om de doelen uit de structuurvisie voor Eiland van Schalkwijk te mogelijk te maken, zijn er in 2020 anterieure-overeenkomsten aangegaan met twee agrarische bedrijven op het eiland. In maart 2020 is de gemeenteraad akkoord gegaan met de aankoop van 55 ha grond om deze projecten mogelijk te maken. Een agrarisch bedrijf verhuist van de Lekdijk 28 naar een nieuwe plek aan de Trip (ASV- Project 1). Een ander agrarisch bedrijf verhuist van de Lagedijk 1/Lange Uitweg naar de Kanaaldijk Zuid (ASV-Project 2). Bij de Lagedijk 1/Lange Uitweg komt daarmee onder andere een locatie beschikbaar voor de huisvesting van een woon- en dagbestedingslocatie voor jongvolwassenen met een verstandelijke handicap. In december 2020 heeft De Parochiële Caritas Instelling Paus Johannes XXIII (PCI) grond gekocht ten behoeve van deze ontwikkeling. Dit feit brengt het project ‘de Droom van Schalkwijk’ een stap dichterbij realisatie.
Houten zuid
Begin 2020 is het appartementengebouw aan het Hofspoor van Viveste opgeleverd. Het gaat om 37 woonzorgappartementen voor begeleid wonen van Reinaerde.
De planvoorbereiding voor het appartementengebouw aan de Beusichemseweg van de 12 startersappartementen is in de afrondende fase.
Werk- en voorzieningengebieden
Werklandschap Meerpaal
Er zijn diverse gesprekken geweest met marktpartijen, die interesse hebben in bouwkavels om nieuwbouw te ontwikkelen. Door de huidige onzekere situatie (Corona) zijn partijen terughoudend of haken af.
Een mooi resultaat is de oplevering van de Koninklijke Nederlandse Munt en Sorgente in 2020. Daarnaast is er in 2020 een kavel aan AB Midden verkocht die op moment van dit schrijven ook is opgeleverd.
Bedrijventerrein De Meerpaal
Ook hier zijn partijen door de omstandigheden voorzichtig. Twee kavels zijn in 2020 verkocht en in januari 2021 nog een kavel die gepland stond voor eind 2020.
Daarbij speelt dat de nog resterende (drie) kavels vragen om maatwerk. Dit komt doordat sommige kavels nauwkeurig moeten worden ingepast in de bestaande kavelstructuur.
Koppeling/De Schaft
Het project Eikenhout is vastgesteld en in de markt gezet. Het project bestaat uit 80 appartementen voor senioren/ouderen (24 sociale huur, 30 midden huur en 26 koopappartementen).
Het appartementengebouw ‘De Boemerang’ (De Schaft) is in de realisatiefase. Naar verwachting wordt het project begin 2021 opgeleverd.
Duurzaamheid
In 2020 is een belangrijke tussenstappen gezet met de evaluatie van het uitnodigingskader zonnevelden en de ontwerp Regionale Energie Strategie. Deze zullen in 2021 leiden tot besluiten over een nieuw zonneveldenbeleid en de Regionale Energie Strategie. Beiden zullen richting geven aan de productie van duurzame energie in Houten.
Met het Energieplan 2020-2025 heeft de gemeenteraad ervoor gekozen de energietransitie van onderop te versterken. Met ondersteuning van een energieteam en een subsidie energietransitie kunnen lokale energie-initiatieven nog meer Houtenaren helpen om hun woning en leefomgeving duurzamer te maken. Door COVID-19 heeft het opzetten van dit energieteam wel meer tijd gekost, waardoor het feitelijk per 2021 operationeel is.
Ook zijn door COVID-19 veel activiteiten van de energie-initiatieven en van NME Houten, Groen doet goed en Operatie Steenbreek niet doorgegaan. Om dezelfde reden leek het ons geen goed moment om samen met bedrijven het actieplan circulaire economie te gaan maken. Dit is doorgeschoven naar 2021. Dit geldt ook voor het Klimaatadapatieplan. Dit is vertraagd doordat de Regionale Adaptatie Strategie (RAS), een belangrijke basis, later gereedkwam.
In 2020 zijn we wel gestart met het opstellen van de Transitievisie Warmte, het derde grote plan voor de energietransitie. Samen met een aantal stakeholders, verenigd in een lokale werkgroep, en inwoners is verkend hoe Houten aardgasvrij kan worden. Dit zal in 2021 tot besluitvorming leiden.
Maar we hebben in 2020 niet alleen maar plannen gemaakt. Met een nieuwe website www.duurzaamhouten.nl en een vernieuwd jouwhuisslimmer.nl kunnen inwoners beter informatie en hulp vinden voor het verduurzamen van hun woning. En samen met bewoners zijn verschillende plekken in de openbare ruimte vergroend.
Landschap en recreatie
Via het budget dat beschikbaar is gekomen via het Platform kleine landschapselementen zijn op meerdere locaties landschapselementen aangeplant is de vorm van Houtsingels, knotbomen en hoogstambomen.
In de raad is de visie Groen en Biodiversiteit vastgesteld en is gestart met de uitvoering daarvan.
Cultuurhistorie en archeologie
Weinig doelen zijn in 2020 gerealiseerd vanwege capaciteitsproblemen en door de invloed van COVID-19 op de uitvoerbaarheid van de beleefbaarheid van cultuurhistorie. De visie op Cultureel Erfgoed is hierdoor ook doorgeschoven naar 2021.
Niet gerealiseerde maatschappelijke effecten (subdoelen)
Naast de vele gerealiseerde doelen moeten we ook vaststellen dat een aantal gestelde doelen niet is gerealiseerd. In hoofdzaak komt dit door een tweetal zaken.
- Gebrek aan personele capaciteit.
Onder invloed van COVID-19 hebben medewerkers niet altijd die doelen en resultaten kunnen realiseren die normaal mogelijk zouden kunnen zijn. Dit heeft vooral zijn doorwerking gehad in het opstellen van verschillende beleidsdocumenten en uitvoeringsplannen en actieplannen. - Vertraging in de besluitvorming of afhankelijkheid van regionale voortgang, inspraak, afhankelijkheid van medewerking van derden.
Prestaties
In de programmabegroting 2020 hebben we een groot aantal prestaties met beoogde scores (kwantitatief en kwalitatief) opgenomen. Onderstaand cirkeldiagram geeft aan in welke mate de geplande prestaties in 2020 tot stand zijn gekomen.
Bovenstaande tabel wordt negatief beïnvloed doordat indicatoren, die nog niet bekend zijn, op niet gerealiseerd gezet zijn.
Zoals uit bovenstaande grafiek blijkt is 58% gerealiseerd. De belangrijkste resultaten worden hieronder nader toegelicht.
Gerealiseerde prestaties
Aan het behalen van minimaal 200 nieuwe woningen is ruimschoots voldaan met de oplevering van 365 woningen in 2020. In de komende jaren is verdere groei aan de orde in
Eikenhout, De Kiem, Wegwijzer- Den Oord en Hofstad IV.
Zes nieuwe bloemrijke graslanden zijn aangelegd met een totale grootte van ruim 8.500 m².
Om bij te dragen aan het klimaatproof maken van de buitenruimte is samen met bewoners is de openbare ruimte op de Appelgaarde, Friezenpoort, Kluutweide, Piazza, Perengaarde, Slinger, Fossa Hispanica en Fossa Italica vergroend. Hierbij is totaal 983,4 m2 verharding verwijderd. Ook zijn bij diverse bewoners die hun tuin hebben ontsteend, de tegels gratis opgehaald (doorlopende actie).
Niet gerealiseerde prestaties
De opzet was om in 2020 een actieplan circulaire economie als onderdeel van het klimaatplan op te stellen, gezamenlijk met het bedrijfsleven. Door logische prioriteitsverlegging naar bestrijding van de consequenties van corona is dit doorgeschoven naar 2021.
Door vertraging in de Regionale Adaptatie Strategie (RAS), is het klimaatadapatieplan (deelplan van het klimaatplan met daarin een visie op klimaatproof Houten) doorgeschoven naar 2021. Het RAS is een belangrijke, noodzakelijke basis voor het klimaatadaptatieplan
Ook het opstellen van een nieuw cultuurhistorisch en archeologisch beleid is uitgesteld naar 2021, afhankelijk van de ontwikkelingen met betrekking tot corona. Het opstellen van de Visie hoe wij om willen gaan met ons cultureel erfgoed vraagt om een uitgebreid participatietraject. Vanwege corona is dit in 2020 niet mogelijk geweest.
Hoe hebben de gerealiseerde prestaties bijgedragen aan de beoogde maatschappelijke effecten?
Veel van de gerealiseerde prestaties hebben hetzij direct, hetzij indirect, bijgedragen aan de beoogde maatschappelijke effecten. De wijze waarop en de mate waarin is vanwege de complexiteit van maatschappelijke processen en veelzijdigheid en diversiteit van dit programma moeilijk aantoonbaar te maken. Duidelijk kunnen we in ieder geval stellen dat het woningaanbod is verbeterd door de oplevering van 365 woningen, voor verschillende doelgroepen. Het gaat dan vaak om energiezuinige / energieneutrale / gasloze / woningen. Naast energieneutrale nieuwe woningen, wordt de beoogde energieneutraliteit verder gestimuleerd door ondersteuning van lokale energie-initiatieven vanuit het energieteam en energietransitiesubsidie. Hierdoor worden bestaande woningen en leefomgeving duurzamer gemaakt.