Programma Samen leven

Programma in vogelvlucht

Inleiding

Het programma Samen Leven kent een breed scala aan onderwerpen die raken aan het leven van onze inwoners: welzijn, gezondheid, hulp en ondersteuning voor alle leeftijden, werk en inkomen, maar ook onderwijs, cultuur en sport. Het betreft alle inwoners van jong tot oud.

Hoofddoel van het programma Samen Leven 'Iedereen doet mee'.

Alle Houtenaren hebben een veilige plek om te leven, kunnen een zinvol bestaan leiden en nemen naar vermogen volwaardig deel aan de maatschappij. Inclusie is daarbij de rode draad die door het hele programma loopt.

De 5 subdoelen zijn:

1. Mensen in Houten zijn duurzaam in staat zelfstandig te functioneren en regie te voeren over hun eigen huishouden.
2. Kinderen en jongeren in Houten groeien op in een stimulerende, gezonde en veilige omgeving.
3. Mensen in Houten kunnen naar vermogen meedoen in de samenleving
4. Mensen in Houten steunen elkaar en zetten zich in voor hun omgeving.
5. Mensen in Houten hebben gelijke kansen op gezondheid.

Binnen dit programma is in 2020 veel aandacht gegaan naar de nieuwe Sociale Koers waarin een integrale aanpak vanuit het leven van onze inwoners de leidraad is. Na de vaststelling van de Sociale Koers voor de zomer zijn in de tweede helft van het jaar de eerste initiatieven gestart om de transformatie vanuit het nieuwe beleidskader vorm te geven.
Daarnaast speelden dit jaar de aanpak van de tekorten een grote rol. De ombuigingsmaatregelen die in de begroting 2020 zijn opgenomen, hebben veel inzet gevraagd. Niet alle maatregelen hebben dit jaar tot voldoende resultaat geleid; het kost toch meer tijd om tot positieve financiële effecten te komen. Ter voorbereiding hierop zijn goede stappen gezet. De nieuwe integrale Verordening Jeugd en Wmo is vastgesteld en de aanbesteding voor hulpmiddelen is met succes afgerond. Een aantal andere ombuigingsmaatregelen zoals de Coördinatie van Zorg en de inzet van praktijkondersteuners bij de huisartsen (POH) laten mooie resultaten zien.
Tot slot heeft Corona veel effect gehad op het behalen van de afgesproken resultaten. Sommige activiteiten konden geen doorgang vinden omdat er geen groepsbijeenkomsten mogelijk waren. Andere activiteiten kregen minder follow-up omdat de betrokken partners uit bijv. het onderwijs, cultuur en welzijn de handen vol hadden aan de gevolgen van Corona. Dat speelde ook bij het Sociaal Team een grote rol.

De veranderopgave voor 2020 was om een netwerk van zorg en ondersteuning te ontwikkelen, waarmee inwoners zoveel mogelijk thuis worden geholpen. Daar zijn goede stappen in gezet.

• Versterking van het informele netwerk. Vanwege corona hebben we hier heel positieve ontwikkelingen in gezien door bijvoorbeeld de komst van 'Houten werkt samen', waarin informele en formele partners nauw samenwerkten om de extra steun die nodig was te organiseren. Buurtgezinnen heeft meer hulp kunnen organiseren, er zijn meer koppelingen geweest tussen vraag- en steungezinnen en er is bijvoorbeeld meer huiswerkbegeleiding ingezet.
• De groep zorgverleners waar iedereen gebruik van kan maken zoals huisartsen, tandartsen en fysiotherapie (de zogenaamde 1e lijn) moet de 0e lijn (de zogenaamde voorliggende voorzieningen) beter kennen en benutten. De inzet van de praktijkondersteuners huisartsen heeft een goede impuls gegeven. Ook zijn er overleggen tussen vertegenwoordigers uit 0e, 1e en 2e lijn die juist de onderlinge samenwerking versterken én die zoeken naar betere manieren van op- en afschalen. Dit proces zetten we in 2021 voort.
• De groep zorgverleners waar een verwijzing voor nodig is, zoals de specialisten of het ziekenhuis (de zogenaamde 2e lijn) moet betere zorg tegen lagere kosten leveren. Hier is een groot aantal initiatieven ontplooid, zoals de zoektocht naar meer plaatsen waar jongeren (tijdelijk) kunnen wonen, zoals gezinsvervangende huizen en pleegzorg. Gezinshuis De Grote Geer is in 2020 gestart met de bouw. Het Sociaal Team Houten heeft meer coördinatie van zorg ingezet om de inzet in een gezin beter af te stemmen.

Effectindicator:

Behaalde maatschappelijke doelen

Maatschappelijke effecten

Houten scoort, ondanks de coronacrisis, nog steeds goed op aspecten van de 'sociale kracht' van inwoners. Over alle aspecten heen is de inschatting over de eigen sociale kracht gelijk gebleven aan de score van 2019, 7,7. Toch valt een aantal thema's op binnen de Monitor Sociale Kracht.
Inwoners ervaren dat men meer voor elkaar klaar staat en meer naar elkaar omkijkt; dit heeft met name tijdens de eerste golf een impuls gekregen. Anderzijds vinden veel inwoners dat het met de saamhorigheid in de samenleving wat tegenvalt.
De sociale samenhang in de buurt is nagenoeg gelijk gebleven met zelfs een iets grotere inzet voor de leefbaarheid in de buurt.
Bij het oordeel over meedoen in de samenleving, zien we dat er meer wordt gesport, zeker omdat dat ook ongeorganiseerd kan. Georganiseerde sport en cultuurbeleving is teruggevallen. De mogelijkheden zijn natuurlijk heel erg verminderd. Door alle steunmaatregelen van de overheid is de werkeloosheid nog steeds laag en de gemiddelde financiële zelfredzaamheid zelfs nog wat toegenomen.

Niet gerealiseerde maatschappelijke effecten (subdoelen)

We hechten veel belang aan zelfredzaamheid en participatie. Als gevolg van de coronacrisis valt op dat meer mensen last hebben van eenzaamheid. Ouderen boven 75 jaar en alleenstaanden scoorden altijd al minder goed. De eenzaamheid onder beide groepen is nog groter geworden.
Jongeren hebben veel meer last van eenzaamheidsgevoelens dan in eerdere jaren en ze geven aan dat ze minder controle ervaren over hun eigen leven (29% van de jongeren onder de 30 jaar). In de jongerenpeiling die in 2020 is gehouden, wordt dit beeld bevestigd. Een op vijf jongeren heeft in meer of mindere mate last van eenzaamheidsgevoelens. Daarnaast ervaart een groot deel van de jongeren stress of heeft persoonlijke problemen. Eén op de 10 jongeren wil hulp maar kan deze niet goed vinden.

Prestaties

In de programmabegroting 2020 hebben we een groot aantal prestaties met beoogde scores  (kwantitatief en kwalitatief) opgenomen. Onderstaand cirkeldiagram geeft aan in welke mate de geplande prestaties zijn gerealiseerd.  

Bovenstaande tabel wordt negatief beïnvloed doordat indicatoren, die nog niet bekend zijn, op niet gerealiseerd gezet zijn.

Zoals uit bovenstaande grafiek blijkt is 44% (16 van de 36 prestatie-indicatoren) gerealiseerd. Dit wordt hieronder nader toegelicht.

Gerealiseerde prestaties

In het voorjaar van 2020 hebben we de Sociale Koers aan de raad voorgelegd. De Sociale Koers is het integrale beleidskader waarmee we kunnen gaan werken vanuit de samenhang zoals die door de inwoners van Houten wordt beleefd. Na de zomer hebben we het Uitvoeringsplan 2020 vastgesteld waarna de eerste activiteiten zijn gestart die handen en voeten geven aan de nieuwe koers.
Vanuit de deelprogramma's Jeugd en Onderwijs en Wmo is de nieuwe Verordening Jeugd en Wmo aan de raad aangeboden, die vanaf 2021 gebruikt wordt door het Sociaal Team Houten in hun gesprekken met inwoners. Daarnaast is preventie een belangrijk thema geweest onder andere met de JOGG aanpak, uitbreiding sportaanbod voor kinderen met autisme en het project Ouders voor Elkaar. De registraties in de Verwijsindex met betrekking tot de veiligheid van kinderen groeien, waarbij de groei voor een deel komt doordat relevante partners hier meer kennis over hebben en overgaan tot registratie en actie.
Binnen het deelprogramma Wmo is het Living Lab 'Eerst een thuis' gestart om dak- en thuislozen een duurzaam thuis te bieden. Bijzonder was de grote hoeveelheid mantelzorgwaarderingen die wij konden verstrekken, voornamelijk omdat meer mensen zijn opgegeven door iemand uit hun omgeving.
De Houtense Werktafel heeft in het deelprogramma Werk een mooi resultaat opgeleverd; er zijn 650 mensen gesproken die al langer een uitkering hadden. Uiteindelijk zijn er ruim 90 mensen uitgestroomd uit de bijstand, onder andere naar werk en opleiding. Ruim 100 mensen zijn begeleid naar onbetaald werk.
Vanuit het deelprogramma Inkomen blijkt dat meer kinderen gebruik maken van de mogelijkheden van het Jeugdsportfonds en het Jeugdcultuurfonds. Vroegsignalering op gebied van schuldenproblematiek laat zien dat als we  problemen constateren problemen beheersbaarder zijn en beter zijn op te lossen. We werken hieraan in het project Vindplaats Schulden en Vroeg Eropaf.
Belangrijke stappen zijn gezet in het deelprogramma Sport en gezondheid. Allereerst is het Sport- en beweegakkoord afgesloten. Daarnaast is met een grote hoeveelheid partners het nieuwe leefstijlakkoord opgesteld. Meer mensen dan vorig jaar blijken minimaal 1 keer per week te sporten.
Binnen het deelprogramma Kunst en cultuur is het accent door corona verlegd naar praktische en financiële steun voor culturele organisaties en initiatieven. Daarnaast hebben we ""Onvergetelijk Houten",  dat heeft bijgedragen aan eenzaamheidsbestrijding, met succes afgerond en hebben we met het onderzoek via het Burgerpanel naar cultuurparticipatie meer aanknopingspunten gekregen om de deelname aan cultuuractiviteiten te vergroten.

Niet gerealiseerde prestaties

Moeizamer dan gedacht is het verminderen van de tekorten bij jeugdhulp en Wmo geweest. In 2020 is veel aandacht besteed aan de afgesproken ombuigingsmaatregelen. Enerzijds kostten de voorbereidingen meer tijd dan gedacht, zoals het vaststellen van de nieuwe Verordening Jeugd en Wmo en de aanbesteding voor hulpmiddelen. Die zijn in 2020 afgerond en zullen in 2021 tot resultaat gaan leiden. Anderzijds is de aandacht die we besteden aan minder instroom, gecoördineerde inzet van zorg en het versnellen van de uitstroom al deels effectief, maar kost het behalen van de totale taakstelling meer tijd. Zeker omdat we in deze bewegingen de kwaliteit van ondersteuning altijd prioriteit blijven geven. In 2020 is veel energie gestopt in het opbouwen van complete en actuele sturingsinformatie. Daar zijn grote stappen in gezet.
Door corona zijn allerlei initiatieven niet van de grond gekomen, hebben minder inwoners gebruik gemaakt van beschikbare mogelijkheden of zijn sommige problemen vergroot. Hierdoor zijn minder prestaties gerealiseerd dan eerdere jaren of zijn de doelstellingen niet gehaald. Denk daarbij aan cultuur- en sportparticipatie (behalve ongeorganiseerd sporten), trainingen voor professionals, minder initiatieven voor Ons Fonds, minder plaatsingen richting werk bij de WIL en een hogere schuldenlast bij schulddienstverlening.

Hoe hebben de gerealiseerde prestaties bijgedragen aan de beoogde maatschappelijke effecten?

Op meerdere vlakken is er in 2020 bijgedragen aan een versterking van het normale leven van inwoners. Deels gaat het om preventieve acties of hebben inwoners die problemen ervaren een steun in de rug gekregen. Anderzijds zijn ook veel initiatieven niet uitgevoerd vanwege de beperkingen door de coronacrisis. Zeker in 2020 is daardoor het behalen van de beoogde maatschappelijke effecten onder druk komen te staan. De crisis heeft een zware druk gelegd op de gevoelens van welzijn. Het is dus bijzonder dat inwoners nog steeds een goede score laten zien op de ervaren sociale kracht.